Τὸ προσφυγικὸ γίνεται ὁ καταλύτης γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ κάθαρση τῆς Εὐρώπης ἀπ’ τὶς μεταπολεμικὲς ψευδαισθήσεις της∙ ἡ ἑνοποίησή της ἔγινε μέσα στὸ ψυχροπολεμικὸ κλίμα, μὲ τὴν μεγάλη διεύρυνσή της μετὰ τὴν κατάρρευση τοῦ σοβιετικοῦ συστήματος, ἀλλὰ καὶ μὲ κύριο συνεκτικὸ ἱστὸ τὴν οἰκονομία. Μὲ τὸ προσφυγικὸ ἀνάγει ὡς βασικὴ ἀξία της τὶς φιλελεύθερες ἀρχὲς καὶ τὴν προστασία τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων∙ Γερμανία καὶ Γαλλία πρωτοστατοῦν, μὲ τὶς χῶρες τοῦ Νότου νὰ ὑφίστανται τὸ μεγάλο βάρος, ἀλλὰ καὶ τὶς πλούσιες τοῦ Βορρᾶ σὲ ἀποστάσεις ἀσφαλείας, μὲ τὴν ἐξαίρεση τῆς Σουηδίας, νὰ ἀρνοῦνται τὴν ἀνθρώπινη ἀλληλεγγύη∙ ἡ Ἀγγλία ἀπορρίπτει τὴν ἀποδοχὴ μεταναστῶν καὶ ἡ Δανία κλείνει τὶς σιδηροδρομικὲς γραμμές της, ἐνῶ οἱ πρώην κομμουστικὲς συνοδοιποροῦν. Ἔτσι ἀναδεικνύεται ἡ Εὐρωζώνη ὡς ὁ ἐκφραστὴς τῶν ἀξιῶν τῆς γηραιᾶς ἠπείρου καὶ οἱ πάλαι ποτὲ κητίδες τοῦ εὐδαιμονισμοῦ στὴν νεώτερη ἐποχὴ ὡς ἀντιδραστικὲς δυνάμεις.