Τοῖς χρημάτων δεομένοις

Ἡ ὀργάνωση τῆς ἀθηναϊκῆς πολιτείας ἦταν ἀνοικτὴ πρὸς ὅλους καὶ δεκτικὴ τῆς παρουσίας τρίτων, μὲ ἴσα κοινωνικὰ καὶ οἰκονομικὰ δικαιώματα∙ ἡ ἄμεσος δημοκρατία προϋποθέτει καὶ ἀπαιτεῖ τὴν συμμετοχὴ ὅλων, ἐνῶ ἦταν εὔκολη ἡ μετάβαση ἀπὸ δοῦλο σὲ μέτοικο καὶ σὲ ἐλεύθερο πολίτη στὴ συνέχεια. «Τὴν τοίνυν ἄλλην διοίκησιν οὕτως φιλοξένως κατεσκευάσατο καὶ πρὸς ἅπαντας οἰκείως»∙ τὴν ἄλλη διοίκηση τῆς πόλεως λοιπὸν μὲ τέτοιο φιλόξενο τρόπο καὶ πρὸς ὅλους οἰκεία τὴν ὀργάνωσε. «Ὥστε καὶ τοῖς χρημάτων δεομένοις»∙ ὥστε καὶ γιὰ ὅσους δὲν ἔχουν τὰ ἀπαραίτητα μέσα. «Καὶ τοῖς ἀπολαῦσαι τῶν ὑπαρχόντων ἐπιθυμοῦσιν ἀμφοτέρως ἁρμόττειν»∙ καὶ γιὰ ὅσους ἐπιθυμοῦν ἀπολαῦσαι τὶς συνθῆκες ζωῆς τῶν Ἀθηναίων νὰ τοὺς παρέχεται ἡ δυνατότης αὐτή. Μὲ τὴν ἐξαίρεση τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτων, οἱ μέτοικοι καὶ οἱ δοῦλοι συμμετεῖχαν στὴν ἀθηναϊκὴ πολιτεία∙ ἄλλωστε τὸ ἡμερομίσθιο στὰ δημόσια ἔργα ἦταν ἴδιο, μία ἀττικὴ δραχμή γιὰ ὅλους.