"emmeles"
 
ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΜΜΕΛΟΥΣ
 
Η Ευρώπη προώρισται για περιθωριακό ρόλο
του Anatol Lieven
 

Θα έρθει μάλλον καιρός που θα γίνει παραδεκτό ότι στην πράξη δεν θα υπάρξει ποτέ κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική. Πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση του Ιράκ, οι συνθήκες για τη δημιουργία παρομοίας πολιτικής, εκφυλλιζόταν σταδιακά. Τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι μόνο είναι διασπασμένη στη μέση στο πλέον κρίσιμο θέμα των ημερών, αλλά επίσης, κάτω από τη σημερινή μορφή, θα βρει τον εαυτό της στην ίδια εξουθένωση, κάθε φορά που θα ανακύπτει σοβαρή πιθανότης μιάς θεμελιώδους διαρρήξεως με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην περιοχή της, η ΕΕ οφείλει να προχωρήσει στην αναζήτηση κοινής πολιτικής και ενός σοβαρού ρόλου στη διαφύλαξη της ασφαλείας -μόνο όταν και εάν οι ΗΠΑ είναι ελάχιστα διατεθειμένες τού να αναλάβουν αυτή την αποστολή-, στα Βαλκάνια, στα δυτικά της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως, στο Τουρκο-ελληνικό αδιέξοδο και στο Μάγκρεμπ (πρώην γαλλική βόρεια Αφρική, Τυνησία, Αλγερία και Μαρόκο).

Η ΕΕ πρέπει οπωσδήποτε να εγκαταλείψει οιαδήποτε σκέψη είτε για μετωπική σύγκρουση, είτε σοβαρά επηρεάζοντας, με τις ΗΠΑ σε κάθε θέμα το οποίο η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί ως βασικής σημασίας, περιλαμβανομένης της στρατιωτικοποιήσεως του διαστήματος, τη διασπορά των πυρηνικών όπλων και, υπεράνω όλων, το Ισραήλ. Επιτυχής σύγκρουση θα απαιτούσε περισσότερον ριζικά μέτρα, από όλα εκείνα που επεξεργάζονται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ενώ ο Τόνυ Μπλαιρ έχει καταδείξει, ότι ακόμη και η υποστήριξη προς τις ΗΠΑ, η οποία εγκυμονεί σοβαρές εσωτερικούς πολιτικούς κινδύνους, δεν συνεπάγεται ισχυρότερη επιρροή στην Ουάσιγκτον για σοβαρά θέματα.

Σημειώνεται, επίσης, ότι, όταν έρχεται η ώρα της σοβαρής υποστηρίξεως των Αμερικανών επί κρισίμων θεμάτων, όπως στο θέμα του Ιράκ, ουδεμία ευρωπαϊκή χώρα ακολούθησε διαφορετική γραμμή. Στο τέλος, το ερώτημα τού εάν η Γερμανία ή η Ιταλία συμφωνούν ή διαφωνούν με τις ΗΠΑ είναι γενικά άσχετο προς τις πραγματικές ανάγκες των Αμερικανών. Η Ιταλία υποστηρίζει την Αμερική, αλλά δεν αποστέλλει στρατεύματα στον Κόλπο και οι ΗΠΑ δεν ζητούν κάτι τέτοιο.

Η Αμερική χρειάζεται την Ευρώπη για τις στρατιωτικές της βάσεις -και κυρίως τις αεροπορικές βάσεις και τα περίεργα επικοινωνιακά κέντρα, όπως του Fylingdales στο Γιόρκσαϊρ. Καμμία ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν έχει υπονοήσει ότι θα αρνηθεί στους Αμερικανούς το δικαίωμα της χρήσεως των βάσεων για πόλεμο στο Ιράκ, αφήνοντας σε αυτούς το δικαίωμα της διακοπής λειτουργίας των βάσεων.

Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για την ευρωπαϊκή πολιτική ως προς τις ειρηνικές διαδικασίες στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ έχει δείξει ότι δεν ανέχεται διπλωματικές πιέσεις. Οι ΗΠΑ έχουν καταστήσει σαφές ότι οι οικονομικές πιέσεις (προς το Ισραήλ) θα θεωρηθούν από αυτές τόσο σημαντικές, όσο μία ευρωπαϊκή επίθεση στα δικά της ζωτικά συμφέροντα, κάτι για το οποίο η Βρεταννία και άλλες χώρες θα αντιδράσουν αυτομάτως. Έτσι, στο θέμα αυτό, θέτοντας ένα καθοριστικό βάρος, η ευρωπαϊκή πολιτική οδηγείται, εξ αρχής, σε παράλυση.

Ιδιαίτερα για τη Γαλλία, έχει προταθεί από μερικούς σχολιαστές ότι η ανάλυση της περιπτώσεώς της πρέπει να γίνει εξ αρχής. Σε μερικούς κρίσιμους τομείς ο αρχικός πυρήνας της ΕΕ μπορεί να αναπροσδιορισθεί: Γερμανία, Γαλλία και Μπενελούξ, με τις άλλες χώρες μέλη να διαδραματίζουν κάποιο βαθμό από δευτερεύουσες λειτουργίες. Αυτή η ιδέα, οπωσδήποτε, δεν αντέχει σε πολύ σοβαρή ανάλυση. Η ομαδοποίηση θα είναι οικονομικά μη συνεκτική, επειδή αποκλείει πολλά σημαντικά μέλη της ευρωζώνης, περιλαμβανομένης της Ιταλίας· και θα είναι στρατιωτικά ασθενής, επειδή αποκλείεται η Βρεταννία.

Υπεράνω όλων, οπωσδήποτε, αυτή η ομάδα δεν θα είναι συνεκτική κυρίως σε θέματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Παρά την αντίθεσή τους στον πόλεμο του Ιράκ, οι Γερμανοί ειδικοί σε θέματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, σε αντίθεση με τους Γάλλους, είναι αποφασισμένοι να διατηρήσουν τους αμερικανικούς δεσμούς στην Ευρώπη. Ακόμη περισσότερο, για εμφανείς και ανατριχιαστικούς λόγους, οι Γερμανοί δεν θα συμφωνήσουν ποτέ στο ορατό μέλλον σε κυρώσεις κατά του Ισραήλ. Στα ζωτικά ζητήματα εξ αυτού του λόγου, η νέα εσωτερική ομάδα (γαλλογερμανικός άξων και Μπενελούξ) δεν θα διαφέρει και πολύ από την εξωτερική και δεν είναι καθόλου ικανή να δράσει αποτελεσματικά στο δι-εθνές επίπεδο. (Εννοεί τις εκτός του γαλλογερμανικού άξονος, χώρες του Νότου της Ευρωζώνης και τις εκτός Ευρωζώνης).

Παράξενο αρκετά, ένα γεγονός το οποίο θα μπορούσε πιθανόν να επιτρέψει την ανάληψη κάποιου ρόλου από την Ευρώπη, τουλάχιστον στη Μέση Ανατολή, θα ήταν η μερική συνέχιση της αμερικανικής πολιτικής. Όπως το διατύπωσε κορυφαίος Αμερικανός επίσημος παρουσία μου, οι ΗΠΑ «έχουν κάνει τα πάντα, εκτός από το να χαστουκίσουν τη γερμανική κυβέρνηση κατά πρόσωπο», στην προσπάθειά τους τού να πετύχουν την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η προοπτική εντάξεως της Τουρκίας στην ΕΕ είναι πλέον πολύ απίθανη -η οποία έχοντας κοινά σύνορα με τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, πολύ δύσκολα θα αποβεί ευτύχημα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Αλλά, εάν ποτέ η Τουρκία ενταχθεί, η ΕΕ θα είναι τότε παρούσα στη Μέση Ανατολή και οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θα είναι αδύνατο τού αρνηθούν ρόλο της Ευρώπης στην περιοχή. Η Ουάσιγκτον και το Ισραήλ θα βρεθούν εύκολα και απλά θύματα της δικής τους παγίδας.

Όλα αυτά, οπωσδήποτε, ανήκουν στο απώτερο μέλλον. Για πολύ χρόνο ακόμη, εάν η ΕΕ προτίθεται τού να αποκτήσει τελικά δική της αμυντική πολιτική, πρέπει να είναι διακριτική, και, υπεράνω όλων, περιορισμένη στην ευρωπαϊκή ήπειρο και τις παραφυάδες της. Αυτό είναι το ανώτερο που μπορεί να πετύχει η Ευρώπη· είναι, επίσης, το ελάχιστο που μπορεί να ζητήσει.

 
Η ανάλυση δημοσιεύεται επειδή τρομάζει με το κυνικό της ύφος. Γνωρίζουν άριστα οι Αμερικανοί ότι στόχος τους είναι η συντριβή του ευρώ.
Φεβρουάριος 2013
 
(Ο συγγραφεύς αυτού του άρθρου, Anatol Lieven, είναι κορυφαίος συνεργάτης του Carnegie Endowment για τη διεθνή ειρήνη στην Ουάσιγκτον. Το τελευταίο του βιβλίο είναι, «Φιλόδοξοι γείτονες: η ΕΕ, το ΝΑΤΟ και η τιμή της συμμετοχής», σε συνεργασία με τον Dmitri Trenin. Αναδημοσίευση από την “Financial Times”) 
 
Το Εμμελές καθημερινά με e-mail: εγγραφείτε εδώ
 
Επιστροφή στην Αρχική σελίδα